اذان و اقامه، واجبات نماز

بسم الله الرّحمن الرّحیم

آموزش فقه:

 اذان و اقامه، واجبات نماز

اذان و اقامه
۱- بر نمازگزار مستحب است قبل‌ از نمازهای یومیه، ابتدا اذان و بعد از آن اقامه بگوید.
۲- اذان و اقامه باید در وقت نماز گفته شود و اگر قبل ‌از وقت بگوید باطل است.
۳- اقامه باید بعد از نماز گفته شود و اگر قبل از اذان بگوید، صحیح نیست.
۴- بین جمله‌های اذان و اقامه نباید زیاد فاصله شود و اگر بین آن‌ها بیشتر از معمول فاصله بیندازد، باید دوباره آن را از سر بگیرد.
۵- اگر برای نماز جماعتی اذان و اقامه گفته باشند، کسی که با آن جماعت نماز می‌خواند، نباید برای نماز خود اذان و اقامه بگوید.
۶- مستحب است کسی را که برای گفتن اذان معین می‌کنند، عادل، وقت‌شناس و صدایش بلند باشد.
۷- مستحب است در روزی ‌که بچه به دنیا می‌آید، در گوش راست او اذان و در گوش چپش اقامه بگویند.

حکم کلی
هیچ ‌یک از نمازهای واجب و مستحب - به جز نمازهای یومیه و قضای آن‌ها - اذان و اقامه ندارد.

واجبات نماز
۱- نماز، با گفتن «الله‌اکبر» آغاز می‌شود و با سلام به پایان می‌رسد.
۲- آن چه در نماز انجام می‌شود یا واجب یا مستحب.
۳- واجبات نماز، یازده چیز است که برخی رُکن و برخی غیر رُکن است.

واجبات نماز: 
رُکن: ۱- نیت ۲- قیام ۳- تکبیرة الاحرام ۴- رکوع ۵- سجود 
غیر رُکن: ۱- قرائت ۲- ذکر ۳- تشهد ۴- سلام ۵- ترتیب ۶- مُوالات 

تفاوت رکن و غیر رکن
ارکان نماز، اجزای اساسی آن به شمار می‌آید و چنانچه یکی از آن‌ها به ‌جا آورده نشود، یا اضافه شود، هر چند بر اثر فراموشی هم باشد، نماز باطل است. 
واجبات دیگر، گرچه انجام دادن آن‌ها لازم است ولی چنانچه از روی فراموشی کم یا زیاد شود نماز باطل نیست.

احکام واجبات نماز
نیت
۱- نمازگزار از آغاز تا پایان نماز، باید بداند چه نمازی می‌خواند و آن را برای انجام فرمان خداوند عالم به ‌جا آورد.
۲- به زبان آوردن نیت لازم نیست ولی چنانچه به زبان هم بگوید اشکال ندارد.
۳-نماز باید از هر گونه ریا و خودنمایی به ‌دور باشد؛ این نماز را تنها برای ادای دستور خدا و به قصد قربت به جا آورد و چنانچه تمام نماز یا قسمتی از آن برای غیر خدا باشد، باطل است.
۴- اگر نمازگزار، غیر از اطاعت امر الهی بود قصد دیگری هم در نماز خواندن داشته باشد با سه شرط اشکال ندارد:
الف) قصد ریا و خودنمایی نداشته باشد.
ب) قصد قربت و اطاعت الهی اصل باشد بر نیت دیگر فرع و ضمیمه.
ج) ضمیمه، امر مباح یا مطلوب باشد. بنابر این اگر برای اطاعت الهی نماز بخواند و در ضمن به دیگری هم نماز خواندن یا دهد اشکال ندارد.
عدول از نیت برگرداندن نیت از نمازی به نماز دیگر در موارد زیر واجب است:
* از نماز عصر به نماز ظهر، در صورتی‌ که بین نماز عصر متوجه شود نماز ظهر را نخوانده یا باطل بوده‌ است.
* از نماز عشا به مغربی و درصورتی ‌که بین نماز عشا پیش ‌از رکوع رکعت چهارم متوجه شود نماز مغرب را نخوانده یا باطل بوده؛ و اگر وارد رکوع رکعت چهارم شده باشد، نماز عشا صحیح است و پس‌ از آن نماز مغرب را می‌خواند.

۲- برگرداندن نیت در موارد زیر اشکال ندارد:
از قضای عصر قضای ظهر.
از قضای عشاء به قضای مغرب.
از ادا به قضا.
از جماعت به فرادا.
۳- برگرداندن نیت در موارد زیر صحیح نیست:
* از نماز ظهر به نماز عصر.
* از مغرب به‌اصطلاح.
از قضا به ادا.
از فرادا به جماعت (بنابر احتیاط واجب).
* از مستحب به‌ واجب.
* از مستحب نماز مستحب دیگر.
* از واجب به مستحب، مگر در دو مورد:
الف) در ظهر روز جمعه، برای کسی که خواندن سوره جمعه را فراموش کرده و سوره ی دیگر شروع کرده و به نصف آن سوره رسیده یا از نصف گذشته است.
ب) مشغول نماز واجب باشد و داخل در رکوع رکعت سوم نشده باشد و نماز جماعت برپا شود و خوف آن داشت که از جماعت عقب بماند.

تکبیرةالاحرام
تکبیر اول نماز را «تَْکبیرَةُ الاِحرام» می‌گویند. چون با همین تکبیر است که برخی از کارها که قبل ‌از نماز جایز بوده بر نمازگزار حرام می‌شود؛ مانند خوردن و آشامیدن، خندیدن و گریستن.
واجبات تکبیرةالاحرام:
۱- به عربی صحیح گفته شود.
۲- هنگام گفتن «الله‌اکبر» بدن آرام باشد.
۳- تکبیرةالاحرام را طوری بگوید که اگر مانعی در کار نباشد خودش بشنود؛ یعنی بسیار آهسته نگوید.
۴- بنابر احتیاط واجب آن را به چیزی که بیش ‌از آن می‌خواند، وصل نکند.
* بر نمازگزار مستحب است موقع گفتن تکبیرة الاحرام و تکبیرهای بین نماز دست‌ها را تا مقابل گوش‌ها بالا ببرد.

 پرسش؟
۱- تفاوت اذان و اقامه چیست؟
۲- تفاوت رکن با غیر رکن چیست؟
۳- برگرداندن نیت از نماز قضا به ادا و جماعت به فرادا و فرادا به جماعت و عصر به ظهر و مغرب به عشاء چه حکمی دارد؟
۴- در چه صورتی می‌توان نیت را از نماز واجب مستحب برگرداند.
۵- نماز ظهر چند تکبیر واجب دارد؟

کتاب از: محمد حسین فلاح زاده
نویسنده: زینب آب باز